اتوپیا – زنجیر چرخ برای جلوگیری از سُرخوردن و لغزیدن ماشین در برف و یخبندان به کار می‌رود. در گذشته فقط یک نوع از این وسیله در بازار وجود داشت که عبارت بود ازنوع فلزی که دور چرخ‌ها می‌پیچیدند، اما امروزه در انواع مختلف با جنس‌های مختلف در بازار موجود است.
انواع زنجیر چرخ
به طورکلی دو نوع داریم:
– کلاسیک
– کابل تایر
۱. زنجیر چرخ کلاسیک
یکی از انواع زنجیر چرخ مدل کلاسیک آن است. این همان مدل فلزی است که بیشتر ما با آن آشناییم. این زنجیرها به هم متصل می‌شوند و یک شبکه فلزی ایجاد می‌کنند. زنجیر فلزی به رانندگان امکان می‌دهد بهتر خودرو را کنترل کنند، اما می‌تواند به جاده‌ها آسیب برساند. همچنین درصورتی‌که زنجیر پاره شود ممکن است به خود خودرو هم صدمه وارد کند.
اتصالات بین زنجیرها ممکن است از آلیاژ، فولاد محکم، پلی‌اورتان، لاستیک و حتی پارچه باشد.
مزایای زنجیر چرخ
- کشش خوبی دارد
- دوام آن از کابل لاستیک بیشتر است
- برای استفاده‌های مکرر ایدئال‌تر است
- کمتر از کابل تایر دچار خوردگی می‌شود
معایب
- زنجیر چرخ فلزی سنگین‌تر است
- نصب آن دشوارتر است
- بیشتر از کابل تایر احتمال دارد به ماشین آسیب بزند
۲. کابل تایر
کابل تایر از قطعات کابل استیل درست شده‌اند که یک شبکه توری ایجاد می‌کنند و لاستیک را می‌پوشانند. حلقه‌های فلزی کوچکی روی کابل‌ها تعبیه شده است که آن را محکم‌تر کند.
مزایای کابل تایر
- سبک‌تر از زنجیر چرخ فلزی است
- نصب آن راحت‌تر است
- در صورت پارگی یکی از کابل‌ها، کمتر امکان دارد به ماشین خسارت وارد کند
- برای استفاده هرازگاهی خوب است
معایب کابل تایر
- زودتر از زنجیر چرخ فلزی دچار خوردگی می‌شود
- نسبت به فلزی کشش کمتری دارد
- دوام آن کمتر است
جایگزین هایی برای زنجیر چرخ
به‌جز این دو، جایگزین‌هایی وجود دارند که در واقع زنجیر به حساب نمی‌آیند ولی با نام زنجیر چرخ فروخته می‌شوند. این جایگزین‌ها عبارت‌اند از:
– تسمه‌ای یا کمربندی
– پارچه‌ای یا جوراب چرخ
البته یک‌سری جایگزین دیگر هم هستند که در بازار ایران پیدا نمی‌شود. حالا مزایا و معایب هر یک از این جایگزین‌ها را بررسی می‌کنیم.
۱. کمربندی
این مدل تسمه‌ای هم نامیده می‌شود. این زنجیرها یکسره نیستند و کل چرخ را نمی‌پوشانند. گاهی یک، دو یا سه عدد و حتی بیشتر از آن روی چرخ با فاصله از هم بسته می‌شود. این مدل را برای رینگ‌های اسپرت است و رینگ‌های قالپاق‌دار نمی‌توانند از آن استفاده کنند، زیرا باید آن را از درون چشمه‌های رینگ رد کنید. زنجیر کمربندی می‌تواند از جنس ژله‌ای، پلاستیکی یا فلزی باشد.
نوعی از زنجیر چرخ‌های کمربندی ژله‌ای یا نانوپلیمری هستند. این نوع، از جنس پلی اورتان است و با ایجاد اصطکاک بین چرخ و سطح یخی یا برفی جاده باعث می‌شود ماشین نلغزد و سُر نخورد. نوع ژله‌ای در برف نرم فرو نمی‌رود.
مزایای نوع کمربندی
- ارزان هستند
- ساده نصب می‌شوند
- ایمن هستند
- برای بسیاری از وسایل نقلیه مناسب هستند
- برای تایرهای در اندازه‌های مختلف کار می‌کند
معایب
- ممکن است گل‌میخ‌های آن به‌خوبیِ زنجیرهای سنتی با سطح جاده چسبندگی ایجاد نکنند
- ممکن است چرخ‌ها را خراش بدهد، مگر اینکه از نوع ژله‌ای باشد
- فقط برای رینگ‌های اسپرت مناسب است
۲. زنجیر چرخ پارچه‌ای
این وسیله که به آن جوراب چرخ هم گفته می‌شود، از پارچه درست شده است. قراردادن آن روی لاستیک بسیار ساده است و در عرض پنج دقیقه نصب می‌شود. جنس آن از پارچه سبک پلی الفین بوده و قابل‌شستشو و جاذب است. برای هر نوع وسیله نقلیه مناسب است و به جاده آسیب نمی‌رساند.
مزایای نوع پارچه‌ای
- به جاده آسب نمی‌رساند
- بی‌صدا است
- فضای بسیار کمی را در صندوق عقب اشغال می‌کند
معایب
- اغلب گران‌تر از انواع عادی است
- برای مسیرهای طولانی مناسب نیست
- با این وسیله می‌توانید با سرعت حداکثر ۳۰ کیلومتر بر ساعت حرکت کنید
- بیشتر از زنجیرهای فلزی مستعد ساییدگی و پاره‌شدن است
به‌طورکلی زنجیرهای چرخ چه مزایایی به ما ارائه می‌کنند؟
در این بخش درباره کاربرد زنجیر چرخ و برخی از مزایایی که به ما ارائه می‌کنند صحبت می‌کنیم:
۱. چسبندگی بهتر: از بیشترِ لاستیک‌های استاندارد، چسبندگی بهتری با سطح جاده ایجاد می‌کند. به‌همین‌دلیل برای برف‌های سنگین و یخبندان مناسب است.
۲. قدرت بیشتر برای پیچیدن: حرکت‌کردن در پیچ جاده برفی واقعا مشکل است. با داشتن ابزار مناسب، هنگام پیچیدن کنترل بهتری روی خودرو خواهید داشت.
۳. رانندگی با سرعت بهتر: وقتی زنجیر چرخ ندارید در برف عمیق و یخ، اصلا نمی‌توانید با سرعت مناسبی رانندگی کنید. این وسیله به شما کمک می‌کند با سرعت مناسب و مطمئنی حرکت کنید.
معیار انتخاب بهترین زنجیر چرخ چیست؟
این وسیله باید دارای یک سری ویژگی‌های اساسی باشد که عبارت‌اند از:
خود تنگ‌شوندگی
زنجیر و کابل‌های لاستیک باید حالت کششی درونی داشته باشند و خودبه‌خود تنظیم شوند. این باعث می‌شود لقی پیدا نکنند و محکم سر جایشان بمانند. اگر زنجیر به اندازه کافی محکم نباشد، ممکن است آسیب ببیند. کابل‌ها و زنجیر چرخ‌هایی که کشش آنها به‌طور دستی تنظیم می‌شود باید بعد از رانندگی دوباره محکم شوند. بااین‌حال نصب آنهایی که دستی هستند آسان‌تر است.
الگوهای پیوند
پیوند‌هایی که در زنجیر به کار می‌رود با الگوهای مختلف به‌شکل الماس، قطری یا مورب، پلکانی و مربعی درست می‌شود.
- الگوی الماس: برای وسایل نقلیه با سیستم ترمز ضدقفل مناسب است.
- الگوی مورب: برای کشش بیشتر در برف و یخ طراحی شده است و برای وسایل نقلیه با ترمز ABS مناسب است.
- الگوی مربعی: از دوام بیشتری برخوردار است و نسبت به زنجیر الماس کشش بهتری دارد.
- الگوی پلکانی: این الگو دو مدل دارد؛ یکی برای رانندگی در جاده و مسیرهای سنگلاخ مناسب است و دیگری فقط برای برف و یخ کاربرد دارد.
نحوه بستن زنجیر چرخ چگونه است؟
هنگام خرید، فروشنده باید دستورالعمل نصب آن را به شما ارائه دهد. هر نوع دستورالعمل خاص خودش را دارد. به‌طور کلی فرایند نصب آن به این صورت است که یک کابل را در محور پشت تایر حلقه می‌زنند و قلاب‌ها را در دیواره جانبی به هم متصل می‌کنند تا یک شبکه دور لاستیک ایجاد شود و چرخ را محکم در خودش بگیرد. در مدل‌های کمربندی که فقط مناسب رینگ‌های اسپرت است، زنجیر از لای شکاف‌ها یا چشمه‌های رینگ در چند جای چرخ بسته می‌شود.
چطور باید با آن رانندگی کنیم؟
رانندگی با زنجیر چرخ با رانندگی در حالت عادی کمی متفاوت است. اگر درست رانندگی نکنید، زنجیر می‌تواند هم به ماشین، هم به تایر و هم به جاده آسیب برساند. برای اینکه زنجیر چرخ در بهترین حالت کار کند و احتمال آسیب تا حد زیادی کاهش یابد، باید با سرعت کمتر از ۳۰ تا ۵۰ کیلومتر در ساعت رانندگی کنید. همچنین نباید با زنجیر چرخ نباید روی آسفالت بدون یخ و برف رانندگی کنید. اگر با خیابانی روبه‌رو شدید که آسفالت یا سنگفرش پیداست اول زنجیر چرخ را بردارید و بعد به رانندگی ادامه بدهید.
نکته: فاصله بین لاستیک و بدنه خودرو را در نظر بگیرید. برخی از زنجیر چرخ‌ها ضخیم هستند و ارتفاع زیادی دارند، طوری که ممکن است به‌راحتی به بدنه خودرو برخورد کنند. برای اینکه ماشین به‌راحتی حرکت کند و بدنه آسیب نبیند، زنجیر چرخ باید ضخامت کافی داشته و از بدنه خودرو فاصله داشته باشد تا به آن برخورد نکند.
نکات مهم در استفاده از زنجیر چرخ
۱. فقط زمانی که حداقل یک اینچ (تقریبا ۲.۵ سانتی‌متر) برف در جاده وجود دارد، از زنجیر چرخ استفاده کنید. بهترین زمان برای نصب آنها معمولا هنگام طوفان برف یا پس از آن است.
۲.این وسیله برای رانندگی در جاده‌های گل‌آلود هم مناسب است. البته حواستان باشد هنگام بازگشت به جاده عادی زنجیرها را بردارید تا به لاستیک و سطح جاده آسیب نزند.
۳. هنگامی که زنجیر چرخ دارید، کمی کندتر رانندگی کنید. بهتر است از ۴۰ کیلومتر در ساعت بالاتر نروید. به علاوه، به‌شکل ناگهانی ترمز نکنید یا شتاب نگیرید.
۴. لاستیک برفی نوعی لاستیک است که آج ضخیمی دارد و برای رانندگی در برف و یخ مناسب است. بااین‌حال در موارد برف شدید این لاستیک‌ها کارآمد نیستند و نمی‌توانند مانند زنجیر چرخ به‌خوبی عمل کنند.
۵. بهتر است آن را پس از خریدن ببندید و مسافت کوتاهی را رانندگی کنید تا از درست بودن اندازه آن اطمینان حاصل کنید.
پرسش‌های متداول
آیا واقعا وجود زنجیر چرخ تفاوتی ایجاد می‌کند؟
مسلما بله. زنجیرها در یخ و برف فرو می‌روند و اجازه نمی‌دهند که سطح لغزنده شود و ماشین سُر بخورد. زنجیر چرخ‌ها درست مانند گل‌میخ‌های بزرگی هستند که از سُرخوردن لاستیک جلوگیری می‌کنند.
آیا می‌توانم از هر نوع زنجیر برای هر خودرویی استفاده کنم؟
بهتر است توصیه‌های سازنده زنجیر چرخ را بررسی کنید. معمولا زنجیر چرخ‌های دارای ضخامت زیاد برای اتومبیل‌هایی که فاصله تایر آنها از بدنه ماشین کم است مخصوصا ماشین‌های اسپرت مناسب نیستند.
ماشین من ترمز ABS دارد، باز هم به زنجیر چرخ نیاز دارم؟
بله باز هم نیاز دارید. درست است که این نوع ترمز از لغزندگی وسیله نقلیه جلوگیری می‌کند، اما این هیچ ارتباطی با زنجیر چرخ ندارد که به راننده کنترل بیشتری در برف و یخ می‌دهد.
چطور اندازه مناسب زنجیر چرخ را برای لاستیک ماشینم پیدا کنم؟
قبل از خرید زنجیر چرخ برای وسیله نقلیه‌تان، عرض، ارتفاع و قطر لاستیک را در نظر بگیرید. اندازه زنجیر چرخ باید مناسب باشد، اگر بزرگ یا کوچک باشد مشکل ایجاد می‌کند و نمی‌توان از آن استفاده کرد. اطلاعات مربوط به اندازه لاستیک‌ها در بالای لبه آن نوشته شده است. سه رقم اول «عرض تایر» را نشان می‌دهد. دو رقم دوم، نسبت «ارتفاع لاستیک» و دو رقم سوم هم «قطر» آن را نشان می‌دهد.
ضخامت زنجیر چرخ چقدر باید باشد؟
ضخامت زنجیر چرخ باید به اندازه‌ای باشد که بین لاستیک و بدنه وسیله نقلیه، فاصله کافی وجود داشته باشد. ماشین‌های معمولی اغلب مشکلی ندارند مگر آنکه کسی شاسی‌های ماشینش را تا به زمین نزدیک کرده و حالت اسپرت به آن داده باشد. ماشین‌های شاسی‌بلند، کامیون‌ها و مینی‌ون‌ها معمولا فاصله کمی بین بدنه و لاستیک‌شان وجود دارد. بااین‌حال در بین همه خودروها، خودروهای ورزشی و اسپرت کمترین فاصله بین بدنه و لاستیک را دارند و معمولا هم انتظار نمی‌رود که این خودروها که مخصوص مسابقه هستند زنجیر چرخ داشته باشند.
منبع: کارنامه