دوشنبه‌های تاریخی – قسمت پنجم: آن سوی دیوار

اتوپیا – نویسنده هیچ مسوولیتی در قبال شباهت وقایع ذکر شده و تاریخچه پراید ندارد.

1957 – آلمان شرقی

در پائیز سال 1957 اولین ترابانت کارخانه دولتی VEB را ترک کرد. محور جلو بودن، بدنه یکپارچه و سیستم تعلیق مجزا، ترابانت 500 را به ماشین نسبتا مدرنی بدل کرده بود. نقطه ضعف اصلی این مدل اولیه پیشرانه دو‌زمانه‌اش بود. در سال 1962 کارخانه VEB مدل بعدی را عرضه کرد. هر‌چند ترابانت 600 همان ظاهر مدل قبلی را داشت، اما حجم موتورش کمی بیشتر بود. اما این مدل عمر کوتاهی داشت. دو سال بعد VEB مدل 601 را معرفی کرد. ترابانت 601 در واقع یک فیس‌لیفت از مدل قبلی بود! طراحان ترابانت باور داشتند عمر این مدل هم بیش از دو سال نخواهد بود. آنها خیلی در اشتباه بودند!

1961 – برلین

در آگوست سال 1961 والتر اولبریخت، رهبر وقت آلمان شرقی دستور ساخت دیوار برلین را صادر کرد. اولبریخت که یک استالینیست سرسخت بود آلمان شرقی را گل سرسبد بلوک شرق و نمونه موفق “کمونیسم ممکن” می‌دانست. در آلمان شرقی برخلاف بقیه بلوک شرق از صف‌های طولانی مواد غذایی خبری نبود. شهرها هرچند بی‌روح، اما تمیز بودند و انواع کالاها با قیمت‌های نسبتا مناسب در مغازه‌ها یافت می‌شد. در پشت ظاهر یوتوپیایی این کشور کمونیستی اما، ویرانه‌های واقعیت قرار داشت. استقراض سنگین آلمان شرقی از بانک‌های اروپای غربی و آمریکا کشور را تا خرخره در بدهی فرو برده بود. مواد خام صنعتی کمیاب بود و کیفیت تولیدات داخلی مدام پایین می‌آمد. تنها مشت آهنین اشتازی (پلیس مخفی مخوف آلمان شرقی) بود که دهان مردم را بسته نگه می‌داشت. ترابانت تنها یک فریب بود…

دهه 1970 – آلمان شرقی

پیشنهادات متنوع طراحان ترابانت برای مدل‌های بهبودیافته‌ی بعدی یک به یک رد می‌شد. کمبود مواد خام صنعتی ساخت مدل‌های پیشرفته‌تر را غیرممکن کرده بود. البته کارخانه VEB هم نیازی به بهبود حس نمی‌کرد. با در دست داشتن انحصار تولید دولتی، مردم گزینه دیگری برای انتخاب نداشتند. تنها انتخاب بین رنگ‌های ترابانت بود که به یک اندازه کسل‌کننده بودند. نسبت درخواست به تولید 43 به 1 بود و هر خریدار باید 13 سال در صف تحویل منتظر می‌ماند! تنها راه دور زدن صف، خرید مدل‌های دست دو بود که دو برابر ماشین نو قیمت داشتند. ترابانت طی سه دهه از یک ماشین نسبتا مدرن در سال 1957 رفته رفته به سوژه جوک و شوخی مردم تبدیل شد. اما سرنوشت هنوز یک نقش دیگر برای ترابی در نظر گرفته بود…

ادامه در قسمت آخر